Doctor At Home: เชื้อราในช่องปาก (Oral Thrush หรือ Oral Candidiasis

[siritidaphon]

Doctor At Home: เชื้อราในช่องปาก (Oral Thrush หรือ Oral Candidiasis)

เชื้อราในช่องปาก (Oral Thrush หรือ Oral Candidiasis) คือการติดเชื้อราที่เกิดจากเชื้อ แคนดิดา (Candida) โดยส่วนใหญ่มักเป็นเชื้อ Candida albicans ซึ่งเป็นเชื้อที่พบได้ตามปกติในช่องปากของคนทั่วไป แต่จะก่อโรคเมื่อมีปัจจัยบางอย่างทำให้เกิดความไม่สมดุล


อาการของเชื้อราในช่องปาก

อาการมักไม่รุนแรง แต่สร้างความรำคาญ และอาจส่งผลต่อการกินอาหาร หากการติดเชื้อลุกลาม

คราบสีขาวขุ่น: มีลักษณะเป็นฝ้า หรือคราบสีขาวอมเหลืองคล้ายนมบูด หรือชีสเกาะอยู่ตามบริเวณต่างๆ ในช่องปาก เช่น ลิ้น, กระพุ้งแก้ม, เพดานปาก, เหงือก และต่อมทอนซิล

อาการเมื่อขูดคราบ: หากพยายามขูดคราบขาวออก มักจะพบเนื้อเยื่อด้านล่างเป็นสีแดง อักเสบ และมีเลือดซิบ ๆ

ความรู้สึกไม่สบาย: มีอาการปวดแสบปวดร้อน (แสบปาก/ลิ้น), เจ็บเมื่อเคี้ยวหรือกลืนอาหาร

มุมปากอักเสบ: อาจมีรอยแดง แตก หรือเป็นแผลอักเสบที่มุมปาก (เรียกว่า Perleche หรือ Angular Cheilitis)

รสชาติเปลี่ยนไป: ลิ้นไม่รับรู้รสชาติ หรือรู้สึกเหมือนมีสำลีอยู่ในปาก

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
เชื้อราในช่องปากมักเกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายอ่อนแอลง หรือสภาพแวดล้อมในช่องปากมีการเปลี่ยนแปลง

ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ: เป็นปัจจัยสำคัญที่สุด พบได้ในผู้ติดเชื้อ HIV, ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัด, ผู้ที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ และทารกแรกเกิด (เนื่องจากภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์)


การใช้ยาบางชนิด:

ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics): การใช้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลานานจะไปทำลายแบคทีเรีย "ชนิดดี" ที่คอยควบคุมเชื้อราในช่องปาก ทำให้เชื้อราเพิ่มจำนวนขึ้น

สเตียรอยด์ (Corticosteroids): โดยเฉพาะสเตียรอยด์ชนิดพ่นทางปาก (เช่น สำหรับรักษาโรคหอบหืด) หากไม่ได้บ้วนปากหลังใช้งาน

โรคประจำตัว:

โรคเบาหวาน (น้ำตาลในเลือดสูง)

ภาวะปากแห้ง หรือน้ำลายน้อย

อุปกรณ์ในช่องปาก: การใส่ฟันปลอมที่ไม่สะอาด หรืออุปกรณ์จัดฟันที่ดูแลไม่ดี

การสูบบุหรี่


การรักษา

โดยทั่วไปมักรักษาด้วยยาต้านเชื้อรา (Antifungal Medication) ซึ่งต้องใช้ตามคำแนะนำของแพทย์หรือทันตแพทย์:

ยาทา/ยาอมบ้วนปากเฉพาะที่: ใช้สำหรับอาการที่ไม่รุนแรง เช่น ยาน้ำ Nystatin สำหรับอมกลั้วปาก หรือยาอมโคลไตรมาโซล (Clotrimazole)

ยาเม็ดรับประทาน: ใช้สำหรับอาการที่รุนแรง การติดเชื้อลุกลาม หรือผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น Fluconazole หรือ Itraconazole

นอกจากนี้ การรักษาต้องรวมถึงการ แก้ไขปัจจัยเสี่ยง ด้วย เช่น การทำความสะอาดฟันปลอมอย่างสม่ำเสมอ การควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวาน หรือการบ้วนปากหลังใช้ยาพ่นสเตียรอยด์